İnşaat Yüksek Mühendisi Çevik: “Zonguldak karstik bir yapıya sahip”
ZONGULDAK – Zonguldak’ın Ereğli ilçesinde uzun yıllar inşaat mühendisi olarak görev yapan Mustafa Çevik; “Deprem yönetmeliğimiz çok iyi seviyede. Önemli olan binaların yönetmeliğe uygun yapılması” dedi. Zonguldak’ın yapısına dikkat çeken Çevik, şehrin jeolojik olarak karstik bir yapıya sahip olduğunu söyledi.
Kdz. Ereğli’de İnşaat Yüksek Mühendisi olan Mustafa Çevik, Kahramanmaraş ve Hatay’da yaşanan depremlerin ardından açıklamalarda bulundu. Çevik, merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde 7,6, Elbistan ilçesinde 7,6 ve Hatay’ın Defne ilçesinde 6,4 büyüklüğündeki depremlerin topta sarsıntı bilinci olmadığını net bir şekilde gösterdiğini belirtti. ; Artık teknik kadrodan üretim ustasına kadar bilinçlendirmemiz ve yönetmelik ne ise onu uygulamamız gerekiyor” dedi.
Toplumda deprem bilincinin yerleşmesi gerektiğini vurgulayan Çevik, şunları kaydetti:
“Bina stoklarımızı güncel depremlere göre gözden geçirmemiz gerekiyor. Bunun için uzman ve teknik eleman desteğine ihtiyacımız var. Bunun için her il ve ilçede bu ekiplerin kurulması, kamu kurumlarının buna öncülük etmesi ve desteklemesi gerekiyor. Şahsen yapabileceğimiz şeyler de var.Öncelikle insanlar yaşadıkları binalarla ilgili herhangi bir şüpheleri varsa teknik bir takviye alıp binalarının teknik olarak uygun olup olmadığını kontrol etmeleri gerekiyor.Zonguldak olarak bizler Kuzey anadolu fay hattının kenarında bir iliz oralarda olacak bütün depremlerden doğal olarak etkileneceğiz ama fay sınırının direk üstünde değiliz o yüzden muhtemelen 7.2 yaşamayacağız ama yaşayacağız Zonguldak genelinde 7.2’lik yankılar.Düzce’de belki 7.2’lik bir deprem 11 şiddetinde olur ve bize de yansır ama buna da hazırlıklı olmamız lazım.Zongul altında maden işletmeleri daklar asırlardır faaliyette olan taş ocaklarıdır ama üzerinde olduğumuz büyük kütleyi göz önünde bulundurduğumuzda kullanılan madenlerin daha sonra betonlanarak bloke edildiğini biliyoruz. Orada büyük bir mağduriyet olacağını düşünmüyorum ama asıl dikkat çekmek istediğim Zonguldak’ın karstik yapısı. Zonguldak jeolojik olarak karstik bir yapıya sahiptir. Doğal boşlukları olan bir zemin. O katlarda depreme gerek yok; Gördüğünüz gibi oturmalar ve çökmeler olabiliyor. Binanız çok sağlam olabilir ama zemininiz o kotta değilse bu sefer ya sıvılaşmadan ya da farklı oturmalardan dolayı binanız zarar görecektir. Bu sadece Zonguldak için değil tüm Türkiye’de ve hatta dünyada binaların temele göre yapılması gerekiyor. Zemininiz sağlam değilse veya zemininiz tesviye edilmemişse veya zemine göre bir temel yapısı çözülmemişse doğal olarak zarar görecektir. Özellikle dere kenarları, ovalar ve tarım alanları gibi yerler alüvyonlu yerlerdir. Alüvyal alanlarda zemin sıvılaşmasına dikkat etmek gerekir. Dalgalanmaya bağlı şiddet daha fazla olduğu için daha fazla yüke ve ivmeye maruz kalır. Burada konum olarak tek tek deprem olacağını söylemek biraz uzun olur ama nehir kenarları riskli katlar. Ereğli için Kavaklık bölgesindeki yapıların zeminleri incelenmelidir. Özellikle 1999’dan önce yapılan binalar denetlenmeli.”
“Kolon ve kirişlerde hasar olup olmadığı kontrol edilmelidir”
Eski binalar deprem yönetmeliğine göre yapılsa bile sonradan kullanılmak üzere yapılan binalarda hasar oluşabileceğini belirten Çevik, “Her şey olabilir ama sonradan kullanım için binada hasarlar oluyor. kolonu keserken veya montaj esnasında kirişe ve kolona zarar vermek.Bunun için bilinçlidir.Biz toplum olarak her şeyi devletten beklemiyoruz ama binamızda yapıldığını gördüğümüz şeyler varsa ihtiyacımız var. bunu bir teknik eleman ile araştırıp, binaya ne kadar zarar verildiğini ve ne derece hasar gördüğünü araştırın”Önemli olan uygulamanın yönetmeliğe değil, yönetmeliğe uygun olmasıdır. 1975 yılında yapılan binaların bile hiç zarar görmediğini gördük ama 1999-2008 yönetmeliğine göre yeni yapılan ve yıkılan binaları gördük. Bu da bize gösteriyor ki artık teknik elemanından üretim ustasına kadar şuurluyuz. betonu daha iyi yerleştirmek için su betona su katıyor ki bu çok tehlikeli.Betona yüzde 10 su eklenince o betonun dayanımı yüzde 30, yüzde 20 su ekleyince yüzde 50 azalıyor” dedi. dedi.
“Çekiç efektini kontrol etmek gerekiyor”
Çevik, bitişik binalarda teknik olarak gerekli dilatasyon boşlukları bırakılmazsa çekiçleme oluşabileceğini belirtti. Çekiç etkisi olup olmadığı ve ortadaki dilatasyonun yeterli olup olmadığı kontrol edilmelidir. İki binanın kat kotları birbirinden farklı ise, ikisinin emisyonları farklı olacağından ve bir başkasının kat kotu diğer binanın kolonunu ortadan çekiçleyeceğinden çökmeye neden olabilir. Uzman teknik eleman hangi bölgelerden alınacağını bilir. Teknik ve uzman bir ekip tarafından yapıldığında minimum hasarla bu iş yapılmış olacaktır. İşinin ehli ellerde yapılmazsa israf olur. Bu bahiste yetkili, sertifikalı firmalar bulunmaktadır. R. Bakanlık onaylı yapı kontrol laboratuvarları bulunmaktadır. Onlar tarafından yapılmalıdır. Bir binanın depreme dayanıklı olup olmadığı süreci betonla başlar, beton çürümüşse başka şeylere bakmaya gerek yok. Okul, hastane gibi yoğun olarak kullanılacak kamu binalarına, bina yapılmadan önce mutlaka sismik izolatörler konulmalıdır. Mevcut binalarda teknik olarak mümkün ve uygunsa içlerine de yerleştirilebilir. Bu teknoloji var, ancak her bina için geçerli değil. Daha önceden o bina analiz edilebilir, teknik olarak bakılabilir ve uygunsa yerleştirilebilir. Faydalarını gördük. Sismik olarak gelen dalgaları izole edip darbeyi absorbe ettiği için üst yapıya o yükü vermez. Olmadığı için bina, normalde 7,5 büyüklüğünde bir sarsıntı yaşayacağından daha çok 5 büyüklüğünde bir sarsıntı gibi hissediyor. Yapısal olarak zarar görmemiştir. Maliyetini bilmiyorum ama hiçbir hayat paraya değmez. Bu sistemin bir binanın maliyetinin yüzde 15’ini geçeceğini düşünmüyorum. Sismik izolatör hizmeti verecek devlet destekli firmalar kurulur ve bu hizmet yaygınlaştırılırsa çok daha uygun maliyetli olabilir. Can ve mal kayıpları için oldukça faydalı olan bu sistem ekonomik anlamda da bizlere geri dönüş sağlayacaktır” dedi.
